Kayıt yaparken ideal ses yüksekliği ne kadar olmalı?

Ses yüksekliği, kayıt yaparken kritik önem taşıyor. Kimi zaman yaptığımız kayıtların seviyesi çok yüksek, kimi zaman ise çok düşük olabiliyor.

Peki kayıttaki ses yüksekliğinin düşük veya yüksek olmasının etkileri nelerdir?

Ses Yüksekliği Fazla Olursa?

Ses yüksekliği fazla olarak kaydedilirse, peak dediğimiz tepe noktalarında ses distortion yani bozulmaya uğrar. Eğer kayıt zincirimiz dijital ise çıt pıt gibi sesler duyarız. Ve bu tür dijital çıtırtıları kayıpsız olarak gidermek çok çok zordur. Yaptığınız kayıtları dinlerken istenmeyen bir durum meydana getirir.

Bu çıtırtı ve pıtırtıların dışında kayıt yaparken ses fazla yüksek olduğunda headroom‘da yer bırakmamış oluyoruz.

Ses Yüksekliği Az Olursa?

Ses yüksekliği az olarak kaydedilirse, ses kaynağının tınısını tam olarak yakalayamayabiliriz. Compressor gibi yardımcı araçlar kullandığımızda dip gürültüsünü de yükseltebiliriz vb. Kısacası herşeyde olduğu gibi optimum noktayı bulmak önemli.

Headroom’da yer kalmaması ne demek?

Şöyle düşünün, (dijital sistemde) 0 (sıfır) noktası bizim en tepe noktamız olsun. Kaydettiğimiz sesin peak (clipping) yapacağı nokta. Biz bu noktaya ne kadar yaklaşırsak, araya koyacağımız compressor, limiter vb. pluginlerle çalışmak için yeterli alan kalmayacaktır. Ayrıca master volume’a da etki edeceği için ses kayıt yüksekliğini 0 (sıfır)’ın altında tutmak durumundayız.

Ancak peak yapmaması demek, yüksek kaydetmiyoruz anlamına gelmiyor. Her sistemin “sweet spot”‘u yani “tatlı noktası/kararında” dediğimiz bir çalışma noktası vardır.

İşte bu nokta her sisteme göre değişeceği için maalesef kendimiz bulmak zorundayız.

Analog sistem ile dijital sistemlerde göstergeleri okumak biraz farklı.

Nedenini bildiğim kadarıyla ve dilim döndüğünce aktarmaya çalışayım.

Dijital sistemlerde daw içerisindeki kanallarda veya master’da 0 (sıfır) noktasında peak görürüz. Ancak analog sistemlerde peak görmek için 0(sıfır) noktasını kabaca 20dB geçmek gerekecektir.

Analog cihazlarla çalıştığımızda VU Metre de 0 (sıfır) noktasını gördüğümüzde hala elimizde çalışabileceğimiz ortalama 14 ila 20 dB headroom kalıyor. Analog sistemde kayıt seviyesi (RMS olarak) 0dB makbul olarak görülüyor.

Bu detayları dijital sistemde düşündüğümüzde işler karışık bir hal alıyor. O yüzden fazla detaya girmeden basitçe anlatacak olursam, peak yapacak noktanın 14dB ile 20dB altında kalmak yeterlidir diyebiliriz. Bu durumda da çoğu üstad kabaca ortalama (rms) -18dBFS (decibel full scale) makbuldur şeklinde ifade ediyor. Ancak bu -18dB, sizin daw’ınızdaki -18dB’e denk gelmediğini belirteyim. Çünkü daw ile ses kartı arasındaki kalibrasyon da söz konusu.

Mesela benim ses kartımda (şu an için Roland Quad Capture) headroom 14dB olarak belirtilmiş. Yani 0dB’den sonra daha 14dB kullanabilirim. Bu durumda ses kartının VU Metresinde -4dB ortalamayı gördüğüm zaman ortalama (rms) -18dBFS’i yakalamış oluyorum. Yani daw’daki kanalın fader’ı 0 (sıfır) iken meter’da ortalama -18dB okuyorum.

Bu bilgilerden yola çıkarak siz de elinizdeki sisteme ait ideal kayıt yüksekliğini bulabilirsiniz.

Kafanızı karıştırmadan aktarmaya çalıştım ancak yine de net olmayan kısımlar varsa, buyrun yorumlarda tartışalım.